Bohumil Frantál, Chodkowska-Miszczuk, J. M., Filip Alexandrescu, Franziska Stölzel, Petr Klusáček, Ondřej Konečný, Süsser, D., Agata Lewandowska, & Dominik Zieliński
Artykuł prezentuje wyniki międzynarodowego badania porównawczego, które objęło mieszkańców trzech regionów górniczych: w Czechach, Niemczech i Polsce. Celem badania było zrozumienie, jak lokalne społeczności postrzegają negatywne skutki wydobycia węgla, jakie mają nastawienie do górnictwa oraz jakie preferują tempo odchodzenia od węgla. Autorzy skupili się na osobach mieszkających w bezpośrednim sąsiedztwie czynnych kopalni odkrywkowych, które mają osobiste doświadczenia zarówno z wpływem górnictwa na środowisko, jak i ze skutkami zamykania kopalń dla lokalnej gospodarki.
Wyniki pokazały duże zróżnicowanie postaw i percepcji – zarówno pomiędzy regionami, jak i wewnątrz nich. Mieszkańcy tych terenów mają złożone i często sprzeczne odczucia wobec węgla, na które wpływają lokalne uwarunkowania geograficzne, skala oddziaływań na krajobraz, a także więzi z miejscem, społecznością i samym przemysłem węglowym. Najważniejszym czynnikiem determinującym postawy wobec węgla okazało się postrzeganie negatywnych skutków środowiskowych wydobycia. Istotne były też powiązania zawodowe z branżą węglową, wiek i płeć, choć ich znaczenie różniło się w zależności od lokalnego kontekstu.
Badanie wykazało, że w Czechach najwięcej osób jest przeciwnych dalszemu wydobyciu węgla, podczas gdy w Niemczech i Polsce przeważają postawy pro-węglowe. Autorzy podkreślają, że proces odchodzenia od węgla – tzw. sprawiedliwa transformacja – jest silnie zakorzeniony w lokalnych realiach i nie może być prowadzony w oderwaniu od potrzeb oraz doświadczeń mieszkańców. Zmiany energetyczne budzą niepokój, poczucie utraty tożsamości i nieufność wobec zewnętrznych inicjatyw, szczególnie jeśli nie oferują one realnych alternatyw rozwoju gospodarczego. Wskazano, że edukacja, włączenie społeczności w procesy decyzyjne i dostęp do rzetelnych informacji o stanie środowiska są kluczowe dla budowania akceptacji dla transformacji energetycznej.
Dostęp do publikacji: Resources Policy Volume 101, February 2025, 105476